Cykl Misja: Polska. Misja: Wrocław zorganizowany przez Muzeum Pana Tadeusza, to spotkania wokół powojennych dziejów Wrocławia i Dolnego Śląska. To historia przemiany niemieckiego Breslau w polski Wrocław, a Niederschleisen w Dolny Śląsk. To opowieść o niemal całkowitej wymianie ludności regionu, o tworzeniu od nowa wszelkich struktur miasta, administracji, kultury, edukacji. To także naświetlenie problemu poszukiwań tożsamości przez mieszkańców, którym przyszło żyć w zupełnie obcym zakątku Europy.
O idei projektu, jego organizacji i o tym, co czeka na uczestników, rozmawiam z organizatorami: dr Małgorzatą Preisner-Stokłosą oraz dr. Mateuszem Palką.
Zofia Kajca: Skąd pomysł na cykl spotkań Misja: Polska. Misja: Wrocław?
Małgorzata Preisner-Stokłosa: W pierwszym roku działalności Muzeum organizowaliśmy spotkania pod tytułem Świadkowie Historii, cykl ten poświęcony był życiu i działalności obu naszych bohaterów Jana Nowaka-Jeziorańskiego oraz Władysława Bartoszewskiego. Zapraszaliśmy osoby, które ich znały i z nimi współpracowały. Gościliśmy między innymi Mariana Turskiego, Michała Komara, Jacka Taylora, którzy przybliżyli nam ich postacie. Rok później postanowiliśmy poszukać tematu bliskiego wystawie stałej, a który zainteresowałby bezpośrednio Wrocławian. Myślę, że zupełnie naturalnie przyszedł nam do głowy pomysł przedstawienia historii najnowszej Wrocławia od zakończenia II Wojny Światowej, po włączenie Polski do NATO i przyjęcie do Unii Europejskiej. Stąd: tytuł Misja: Polska (analogicznie do wystawy stałej w Muzeum) i drugi człon nazwy — Misja: Wrocław, wskazujący, że skoncentrujemy się przede wszystkim na wydarzeniach z Dolnego Śląska. Z prof. Bożeną Szaynok poruszyliśmy temat Żydów na Dolnym Śląsku po 1945r. O marcu ’68 opowiedział prof. Włodzimierz Suleja, a o Wystawie Ziem Odzyskanych- prof. Jakub Tyszkiewicz.
ZK: Dlaczego misja?
Mateusz Palka: Tytuł sformułowaliśmy w oparciu o idee, jakie przyświecały obu bohaterom naszej wystawy. Władysław Bartoszewski i Jan Nowak-Jeziorański należeli do pokolenia, które miało cieszyć się wolnością odzyskaną po 123 latach zaborów w Polsce. Stanęło jednak przed koniecznością walki o tę wolność, o suwerenność i prawa obywatelskie. Początkowo w czasie II wojny światowej, a później po 1945 w PRL , o zniesienie cenzury i wolne media. W Polsce po 1989 roku — o przyłączenie Polski do NATO, a następnie do Unii Europejskiej. Dlatego misja — misja, którą dla nich była Polska.
ZK: W opisie wydarzenia, pozwolę sobie zacytować, widnieje informacja: „Dolny Śląsk, jak w soczewce, skupiał dramatyczne wydarzenia czasów współczesnych”. Czy mogę prosić o rozwinięcie tego zdania?
Małgorzata Preisner-Stokłosa: Wrocław rzeczywiście stanowił taką soczewkę, w której widać było problemy ówczesnego społeczeństwa. Nastąpiła całkowita wymiana ludności. Ludzie z różnych stron Polski i Kresów musieli rozpocząć życie w obcym miejscu i nowym ustroju. Tutaj miały miejsce wydarzenia ważne w skali całego kraju. I to nie tylko bezpośrednio po II Wojnie Światowej, ale też później. Na przykład Pomarańczowa Alternatywa w marcu 1968 roku. Burzliwe były czasy Solidarności, stanu wojennego. Wrocław był ciągle aktywny. Na Dolnym Śląsku cały czas wrzało.
ZK: Cykl Misja: Polska. Misja: Wrocław otworzyło spotkanie z prof. Markiem Ordyłowskim poświęcone właśnie tematowi wymiany ludności. Co stanowiło największe wyzwanie dla tak zróżnicowanego społeczeństwa, które znalazło się w zupełnie obcym mieście?
Małgorzata Preisner-Stokłosa: Myślę, że dużym wyzwaniem było oswojenie obcej przestrzeni, organizacja polskiego miasta na zupełnie nowej płaszczyźnie, gdzie nie można było odwoływać się do tego, co było przed wojną. Na to nakładały się trudności aprowizacyjne w zrujnowanym mieście.
Mateusz Palka: Z jednej strony na pewno życie codzienne, które jest najbardziej prozaiczną stroną naszej egzystencji, a w tych czasach na pewno było bardzo trudne. Z drugiej strony, wielka polityka, która bezpośrednio wpływała na kształt przemian społecznych w tej potężnej mieszance kulturowej. Istotną kwestią było bardzo silne poczucie niepewności. Ono pokutowało jeszcze w latach 70., mimo ustalenia granic.
ZK: To było pierwsze spotkanie. Co jeszcze czeka uczestników nadchodzących wydarzeń?
Małgorzata Preisner-Stokłosa: Podczas kolejnego spotkania (22 listopada) naszym gościem będzie dr Jerzy Ilkosz — dyrektor Muzeum Architektury. Opowie o niespełnionej wizji Maksa Braga; jego niezrealizowanych planach wyburzenia kamienic w centrum Breslau i zastąpienia ich wieżowcami.
Mateusz Palka: Staramy się poruszać także mniej znane wątki. 6 grudnia, w ramach naszego cyklu, odbędzie się spotkanie z redaktorem Dionisiosem Sturisem. Poznamy niezwykłą historię przyjęcia uchodźców z Grecji, przybyłych na Dolny Śląsk w 1951 r. po wojnie domowej w Grecji.
ZK: Niewiele się mówi o tym wydarzeniu, a przecież Polska przyjęła blisko 13 tys. Greków w tym czasie.
Mateusz Palka: Tak. Sam bohater naszego spotkania pochodzi z rodziny emigrantów, także te wydarzenia dotykają go bezpośrednio. Opowieść Sturisa będzie pewną formą jego autobiografii. 24 stycznia spotkamy się z Tomaszem Kiznym — fotografem, jednym z założycieli Niezależnej Agencji Fotograficznej Dementi. Tomasz Kizny opowie o swoich fotografiach z okresu stanu wojennego, o fotoreportażach i dokumentach z terenów dawnego Gułagu. Tam też znajdziemy związki wrocławskie, ponieważ w jego zbiorach znajdują się fotografie poświęcone osobom wywiezionym na teren Rosji także z Dolnego Śląska. Tym wydarzeniem zamkniemy cykl Misja: Polska. Misja: Wrocław.
Program wraz z opisem wydarzeń dostępny jest na stronie Muzeum Pana Tadeusza.
ZK: To nie jedyne wydarzenia organizowane przez Gabinety Świadków Historii.
Mateusz Palka: Zgadza się. Są też Środy nad książką, których punktem wyjścia są książki dotyczące najnowszej historii Polski. Gośćmi są ich autorzy, a każde takie wydarzenie jest doskonałą okazją do zadawania im pytań. 14 listopada zapraszamy na spotkanie z redaktorem Piotrem Załuskim, wieloletnim dziennikarzem Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa zatytułowane Moja wolna Europa. 12 grudnia w ramach Lekcji u Różewicza poeta Janusz Drzewucki opowie o swojej najnowszej książce poświęconej Tadeuszowi Różewiczowi. Ostatnim wydarzeniem z cyklu będzie spotkanie z profesor Joanną Wojdon, badaczką dziejów Kongresu Polonii Amerykańskiej, zatytułowane Nowak-Jeziorański: Listy amerykańskie.
***
Muzeum Pana Tadeusza to najnowsza i najnowocześniejsza część Ossolineum prezentująca zbiory Zakładu na bogatym tle historycznym i literackim. Funkcjonuje od maja 2016 roku w jednej z najpiękniejszych wrocławskich kamienic- Pod Złotym Słońcem (Rynek 6).
Więcej o Muzeum Pana Tadeusza przeczytasz tutaj.
Bądź na bieżąco z najważniejszymi wydarzeniami w polskich miastach! Odwiedź City Rozrywka!
Nie wiesz, jak ruszyć z biznesem? Dowiedz się TUTAJ.
